fen ve tek. kuvvet hareket

1.HAREKETLİ VARLIKLARI GÖZLEMLEYELİM
Çevremize baktığımızda hareket hâlinde olan birçok varlık görürüz. Yürüyen insanlar, hareket hâlinde taşıtlar, gökteki bulutlar, yağan yağmur ve kar hareket halindedir.Buna karşılık binalar, dağlar, duran taşıtlar, oturan insanlar hareketsizdir.Bitkiler de hareket eder. Bir çiçeğin ışığa yönelmesi çiçeğin hareket ettiğini gösterir.
2.HAREKET ÇEŞİTLERİ
Harekette yer değiştirme söz konusudur. Cisimlerin yer değiştirmeleri birim zamanda daha kısa ya da daha uzun sürede gerçekleşebilir. Eğer bir cisim belli bir mesafedeki yer değiştirmeyi kısa sürede gerçekleştiriyorsa o cisim için hızlı deriz. Bir cisim aynı mesafedeki yer değiştirmeyi daha uzun zamanda gerçekleştirebiliyorsa bu kez o cisim için
yavaş
deriz.Duran bir cisim için yavaş ya da hızlı diyemeyiz. Duran bir taşıtın harekete başlaması yavaştan hızlıya doğru olur. Hareket hâlindeki bir taşıtın durması için önce yavaşlaması gerekir.Durağa yaklaşan ya da duraktan kalkan bir otobüste bunu gözlemleyebiliriz.Çocuk salıncakta
sallanma
hareketi yapar. Dönme dolap
dönerek
hareket eder. Dünya'nın Güneş çevresindeki hareketi
dairesel
, gökte uçan uçağın hareketi ise
doğrusaldır
.Lunaparktaki araçlar hızlanan, yavaşlayan yön değiştiren hareket, dönme ve sallanma hareketi yapar. Dönme dolap; dönme hareketi, hız treni; hızlanan, yavaşlayan ve yön değiştiren hareket, gondol; sallanma hareketi yapar. Bir varlık birden fazla hareket gerçekleştirebilir. Çevremizdeki varlıklardan hangilerinin hareketleri bunlara örnek olabilir?
a. Hızlanan Hareket
Cisimlerin hızlarının arttığı harekete hızlanan hareket adı verilir. Duraktan harekete başlayan bir otobüs, 100 m yarışına başlayan bir atlet, yaydan fırlatılan bir ok belli bir süre hızlanan hareket yapar. Hızlanan harekete başka hangi örnekler verilebilir?
b. Yavaşlayan Hareket
Hareket sırasında hızları azalan cisimlerin yaptığı harekete yavaşlayan hareket adı verilir. Durağa yaklaşan otobüs, havaya fırlatılmış bir cisim, yerde belli bir hızla yuvarlanan top yavaşlayan hareket yapar. Siz de yavaşlayan harekete örnekler veriniz.
c. Yönü Değişen Hareket
Hareket sırasında cismin
yönü
değişiyorsa, cismin yaptığı harekete
yönü değişen

hareket
adı verilir. Fare, labirent içinde yiyecek ararken, ortalanan topun kafayla kaleye yönlendirilmesinde, Dünya, Güneş etrafında dolanırken yönü değişen hareket yapar.
3. CİSİMLERİ HAREKET ETTİRME VE DURDURMA
Bir cismin hareket edebilmesi için o cisme mutlaka dışarıdan bir
etki
gerekmektedir. Bu etki ancak bir kuvvet uygulanmasıyla gerçekleşebilir. Bu kuvvet ise
itme
ya da
çekme
şeklindedir. İtme ya da çekme olmadan bir cismin hareket edebilmesi mümkün değildir.İtme ve çekme ancak bir
kuvvet
sonucu gerçekleşebilir. Bisiklete binen çocuk pedala ya da rüzgâr değirmenin kanatlarına itme, balık tutan çocuk oltaya yada vinç kaldırdığı cisme
çekme
kuvveti uygular.Yer tüm cisimlere
çekme
kuvveti uygular. Bu kuvvete
yer

çekimi
kuvveti denir. Bu nedenle tüm cisimler yere düşerler.Hareket hâlindeki bir cismi yavaşlatmak ya da durdurmak istediğimizde de
itme
ya da
çekme
şeklinde bir kuvvet uygulamamız gerekir.Hareket hâlindeki her cismi durdurmaya kalkışmak tehlikelidir. Örneğin hareket hâlindeki bir topu durdurmak tehlikesizken, dönmekte olan bir vantilatörü durdurmaya kalkışmak çok tehlikelidir.
Hareket
hâlindeki bir bisikletin ya da bir otomobilin
yavaşlatılması
ve
durdurulması
için fren sistemi harekete geçer. Fren tekerleklere
itme
kuvveti uygular. At arabasını durdurmak için arabacı atın yularını
çeker

KUVVET
Cisimlerin hareket edebilmesi veya hareketli cisimlerin durması için itilmesi ya da çekilmesi gerekir. Bu itme ve çekme sırasında cisimlere
kuvvet
uygulanır. Pencereyi açarken, masa ve koltuğun yerini değiştirirken, defterimizi çantamıza koyarken, masadan aldığımız tabağı mutfağa götürürken, dişlerimizi fırçalarken kuvvet uygularız. Uyguladığımız kuvvet itme ve çekme şeklindedir. Bunun sonucunda ya cisimlerde değişiklik meydana gelir ya da hareket oluşur.
KUVVET CİSİMLERİN HAREKETİNİ VE ŞEKLİNİ ETKİLER
Kuvvet cisimlere çeşitli yönlerden etki eder.Kuvvet cisimleri
yavaşlatır
ya da
durdurur
. Hareket hâlindeki bir taşıtı yavaşlatmak ya da durdurmak ancak bir kuvvet uygulanmasıyla mümkündür.Kuvvet bir cismin
yönünü
değiştirir. Örneğin masa tenisi oynarken, raketle topun yönünü değiştiririz.Kuvvet bir cismin
şeklini
değiştirir. Bir süngeri sıktığımızda süngerin şekli değişir. Bir kalemi bükmeye kalktığımızda kalem
kırılır
. Sünger, lâstik gibi cisimlere kuvvet uyguladığımızda şekilleri değişir; kuvvetin etkisi geçince tekrar eski hâllerine dönerler. Fakat kalem
esnek
olmadığı için kuvvetin etkisi kalktığında tekrar eski durumuna dönemez. Kuvvet cisimleri
döndürür
. Kilidi çıkarmak için tornavidayı çeviririz. Açmak için anahtarı döndürürüz. Vidayı çıkarmak için tornavidayı çeviririz.Bir futbol maçında topun hareketlerini takip ettiğinizde nelerle karşılaşırsınız? Top sahanın ortasında dururken oyuncuların etkisiyle harekete başlar, maç boyunca hızlanır, yavaşlar, yön değiştirir, durur ve tekrar hareket eder. Topun bu hareketlerinde futbolcuların topa ayak ve kotalarıyla uyguladığı kuvvetin etkisi vardır.Buna göre;•Kuvvet, duran bir cismi
hareket
ettirebilir.•Kuvvet, hareketli bir cismi
durdurabilir
.Kuvvet, hareketli cismin yönünü değiştirebilir, diyebiliriz.

+
----
-

Kuvvet Konusu Soru Cevap Çalışması

1.Hareket neye denir?
Bir cismin seçilen bir ilk başlangıç noktasına göre zamanla yer değiştirmesine hareket denir.
2.Bir cismin kendisinin hareket ettiğini nasıl gösterir?
Bir cismin sabit kabul edilen bir noktaya göre zamanla uzaklığının değişmesi cismin hareket ettiğini gösterir.
3.Ne ne zaman ve niçin hareket edilir?
Bir yerden bir yere gitmek için hareket edilir.İstediğimiz mesafeye ulaşmak için,hareket eder ve yol alırız.O da bizim yer değiştirmemiz olur.İstediğimiz zaman hareket eder,bir yerden bir yere varırız.
4.Hareketsiz cisim nedir?
Bir cisim sabit noktadan uzaklaşıp yer değiştirmiyorsa,böyle cisimler hareketsiz
cisimdir.
5.Bir cisim ne zaman hızlı ne zaman yavaş hareket eder?
Hareketsiz bir cismi harekete geçirmek için buna kuvvet uygulamamız gerekir.
Kuvvetin etkisi olmadan bir cisim hareket etmez.Etki eden kuvvetin büyüklüğüne göre hızlı ya da yavaş hareket eder.Etki eden kuvvet büyük ise cisim hızlı,kuvvet az ise cisim yavaş hareket eder.
6. Yer değiştirme ne demektir?
Her hangi bir varlığın bir yerden başka bir yere gitmesi yani hareket ederek uzaklaşmasıdır.
Örneğin:Yerimden kalkıp,çöp kutusuna kalem açmam ve geri dönüp yerime oturmam,yer değiştirmeye örnektir.
7.Yer değiştirme ile alınan yol arasında bir ilgi var mıdır?
Yer değiştirme yol almak demektir.Ne kadar yer değiştirmiş isem o kadar yol almışım demektir.
8.İlk konum ile son konum ne demektir?
Evden arabaya bindim hareket ettim.İşyerime geldim.İlk konum yola çıktığım yer yani evimdir.Son konum iş yerim yani vardığım yerdir.
9.Bir otomobilin veya bir insanın yer değiştirmesi nasıl bulunur?
Bir taşıtın veya insanın ilk başlangıç yeri, ilk konum demektir.Son vardığı yer ise son konumdur.
Yer değiştirme= son konum- ilk konum
Formülü ile bulunur.
SORU: Evden okula doğru giden Rıfkı,okul geldiğinde 450m yol gittiğini söylüyor.
a) Rıfkı’nın ilk konumu ile son konumu neresidir?
b) Rıfkı ne kadar yer değiştirmiştir?
c) Rıfkı ne kladar hareket etmiştir?
a)Rıfkının ilk konumu hareket yeri olan evidir.Yani 0 (sıfırdır)
Rıfkının son konumu ise vardığı yer yani okuldur. 450 metredir.
Yer değiştirme= son konum-ilk konum
Yer değiştirme= 450m-0 Yer değiştirme=450m olur.
10.Hızlanan hareket ne demektir?
Hareketli bir varlığın eşit zaman aralıklarında aldığı yol artıyorsa,bu hrekete hızlanan hareket denir.
11.Yavaşlayan hareket ne demektir?
Hareketli bir varlığın eşit zaman aralıklarında aldığı yol azalıyorsa,bu harekete yavaşlayan hareket denir.Yavaşlayan harekette hız sürekli olarak azalır.
12.Ortalama hız ne demektir?
Bir taşıtın hareketi süresince yer değiştirmesinin toplamının hareket için geçen süreye ortalama hız denir.
Toplam yer değiştirme
Ortalama hız=─────────────────
Toplam geçen süre(zaman)
SORU:Bir araç 480 metrelik yolu 12 saniyede alıyor.Bu aracın bir saniyedeki ortalama hızı kaç metre /saniyedir?
Alınan yol=480m
Zaman= 12 saniye
Ortalama hız = ? yol 480
Ortalama hız=────── Ortalama hız=────=4m/sn’dir
Zaman 12
13.Bir varlığın yörüngesi ne demektir?
Hareketli bir cismin veya bir taşıtın izlediği yola o hareketlinin yörüngesi denir.Yörüngeler doğrusal ya da eğrisel şekillerde olabilir.Hareketler yörüngelerine göre adlandırılır.
Buna göre;düzgün doğrusal hareket,eğrisel hareket,dairesel hareket.
14.Kuvvet neye denir?
Duran bir cismi hareket ettiren,hareket halindeki bir cismi durduran ve cisimler üzerinde şekil değişikliği yapan nedene kuvvet denir.
15.Kuvvetin etkileri nelerdir?
a)Duran bir cismi hareket ettirebiliriz.
b)Hareket halindeki bir cisim durdurulabilir.
c)Hareketli bir cismin hızını veya yönünü değiştirebiliriz.
d)Kuvvet kullanarak cismin şeklini değiştirebiliriz.
16.Kuvvet ile hareket arasında nasıl bir ilişki vardır?
a) Duran bir cisim hareket ettirilebilir.
b) Hareket eden bir cismi durdurabiliriz.
c) cismin hareketini hızlandırıp veya azaltabiliriz.
d) Cismin hareket yönünü değiştirebiliriz.
e) Hareket eden bir cismi durdurabilmemiz için cismin hareket yönünün tersi bir yönde bir kuvvet uygulayabiliriz.
17.Dinamometre neye denir?
Dinamometre ile kuvvet ölçülür.Cisimlerin esneklik özelliğinden yararlanılarak dinamometreler yapılmıştır.Yaylı el kantarı dinamometrelere bir örnektir.
18.Esnek cisimler neye denir?
Üzerinde bir ağırlık (kuvvet ) uygulandığında şekli değişen ve kuvvet kaldırıldığında tekrar eski haline dönen cisimlere esnek cisimler denir.
19.Yer çekiminin bir kuvveti var mıdır?
Yukarıdan düşen cisimleri gözlemişizdir.Bu düşmeler,cisme etki eden bir kuvvet sayesinde olur.Bu kuvvete yer çekimi kuvveti denir.
Eğer yerin merkezi,cisme ne kadar çekim gücü uyguluyorsa,cisim de o kadar ağırlıkta gelir.
20.Ağırlık nedir?
Aynı yerde kütleleri farklı olan cisimlere etki eden yer çekimi kuvvetide farklıdır.Yer çekimi de bir kuvvettir.Bir cisme etki eden yer çekimi kuvvetinin büyüklüğüne o cismin ağırlığı denir.
Örneğin:Dünya’da 30 kg gelen bir çocuk,Ay’a gitse Yaklaşık 5 kg gelecektir.Çünkü Ay’ın yer çekimi kuvveti Dünya’mızın yaklaşık 1/6 ‘i kadardır.
21.Hız ne demektir?
Bir zaman birimi içerisinde alınan yola hız denir.150km uzaklığında olan bir yola bir otobüs ile bir tren yol alıyor ve bu yolu tren 2 saatte, otobüs 1 saatte alıyorsa otobüs trenden daha hızlıdır denir.